แมงมุมนักอุตุนิยมวิทยา

แมงมุมนักอุตุนิยมวิทยา “พี่มนรู้หรือเปล่า ทำไมแมงมุมมันถึงนอนตีลังกากลับหัวอย่าง นี้” ยิ่งยง นาคสืบวงศ์ หรือในชื่อปกาเก่อญอว่า ”พาคูญแย” สมาชิกบ้านเมืองแพมที่เพิ่มบทบาทตัวเองมาเป็นไกด์ท้องถิ่น หน้าใหม่ถามกับพี่มนยิ้ม ๆ รวมถึงพวกเรา นักท่องเที่ยวกลุ่ม 4 ซึ่งประกอบด้วย พี่มน พี่พรชัย พี่ป็อป สมภพ และน้องบิว . . . หลายคนส่ายหน้าราวกับพัดลมฮาตาริ “ที่แมงมุมมันนอนคว่ำหัวลงอย่างนี้ มันกำลังบอกพวกเราว่า ฝนยังไม่หมดดี จะทำอะไรในไร่นาเข้าป่าเข้าสวนก็ให้ระวังฝน ไว้ด้วย ต่อเมื่อฝนหมดแล้วจริง ๆ มันถึงจะกลับตัวหันหัวขึ้นฟ้า เอง ขืนยังไม่หมดฝน มันหันหัวขึ้น หัวมันคงจะเปียกฝน น้ำเข้าหู เข้าตาหมดกันพอดี . . . ชาวเมืองแพมเราก็อาศัยฟ้าดู ฝนจากการดูแมงมุมเอานี่หละครับ” พาคูญแยอธิบายเหมือน เล่าให้ลูกให้หลานฟัง พวกเราต่างอ้าปากหวอด้วยความทึ่ง ส่วน ตัวสมภพเองก็ไม่เคยรู้เรื่องนี้มาก่อน “เก่อปอมีคะลออาโข่…มูโข่จูเต่อเหลอะดิลอ เก่อปอมีคะถ่ออาโข่…ต่าโก่ถ่อตือลีออ นอนหัวดิ่งลงพื้น…ฝนยังไม่หมด นอนหัวโด่สู่ฟ้า…เริ่มอุ่นขึ้นแล้ว”* “ผมชอบพาลูกเข้าป่า เขาเองก็ชอบ ยังอยู่ศูนย์เด็กเล็กอยู่เลย […]

โถ่บีข่า (นกขวัญข้าว)

โถ่บีข่า (นกขวัญข้าว) เป็นนกที่อยู่คู่กับปวาเก่อญอมายาวนาน ซึ่งก่อนที่ชาวปวาเก่ อญอจะทำนาทำไร่ก็จะทำพิธีเรียกนก (โถ่บีข่า) เพื่อให้มาอยู่ มาปกปักรักษาดูแลข้าวจนกว่าจะเสร็จสิ้นฤดูทำนาทำไร่ หลัง จากที่เก็บเกี่ยวผลผลิตเสร็จใส่ข้าวใหม่ในยุ้งฉางเรียบร้อยแล้ว ก็ จะทำพิธีเรียกนกให้มากินข้าวกินแตงอีกรอบหนึ่ง จากนั้นก็จะ ให้นกกลับไปพักผ่อน ชาวปวาเก่อญอเชื่อว่านกจะบินขึ้นไปบน ฟ้า ครั้นเมื่อถึงฤดูทำนาทำไร่ก็ให้กลับมาอีก ทำเฉกเช่นนี้ทุกปี บ้านหลังไหนที่ทำเป็นประจำจะมีนก (โถ่บีข่า)มาพักอยู่ใน บ้านถ้าไม่อยู่ในบ้านก็จะอยู่ในเถียงนา คอยดูแลปกปักรักษาสืบ ไป คำขอหรือคำอธิฐานตอนเรียกนกขวัญข้าวหลังจากที่เสร็จสิ้นฤดู เก็บเกี่ยวผลผลิต โถ่เออมาต่าวี เอาะต่าแตะลี แฮลอเอาะหลู่เอาะดี ดีสีโชวฺพอ แซ วะแซวะเกถ่อโอะพิ ตือด๊อลอบะ