ประวัติพระธาตุเจดีย์ห้วยหมาก-ลาง (โฆฺ่ข่อบือคี)
พระธาตุห้วยหมาก-ลาง ตำบลห้วยโป่ง อำเมือง จังหวัดแม่ฮ่องสอน ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกของอาศรมฯ มีขนาดความสูง 12 ศอก เริ่มก่อสร้างเมื่อวันที่ 28 ธันวาคม 2549 และแล้วเสร็จเมื่อวันที่ 26 มกราคม 2550 ใช้ระยะเวลาในการก่อสร้าง 30 วัน โดยมีพระบุญชู ปุญญธโร เป็นผู้ออกแบบและริเริ่มก่อสร้าง
อาศัยเหตุที่อยู่บริเวณลุ่มแม่น้ำห้วยหมาก-ลาง ในอดีตเคยเป็นเมืองเก่าและเคยมีพระพุทธศาสนาเจริญรุ่งเรืองมาก่อน จากหลักฐานโบราณวัตถุที่ค้นพบน่าจะมีอายุหลายร้อยปีมาแล้ว ปัจจุบันในพื้นที่ทำกินหลายแห่งของชาวบ้านยังคงมีซากอิฐ เครื่องปั้นดินเผา ปรากฏอยู่และบริเวณบ้านน้ำโค้งยังพบร่องรอยพระธาตุเจดีย์ขนาดใหญ่ 2 องค์ ซึ่งเคยมีชาวบ้านพบพระพุทธรูปโบราณเป็นพระแก้วมรกตในบริเวณนี้ด้วย จากคำบอกเล่าของชาวบ้าน ในวันสำคัญ เช่น วันพระ มักจะได้ยินเสียงฆ้อง กลอง ช้าง ม้า เป็นต้น อยู่เสมอและมักเห็นดวงไฟขนาดใหญ่พุ่งลงบริเวรณที่สร้างพระธาตุเจดีย์และบริเวณอาศรมบ้านห้วยหมาก-ลาง (ข่อบือคี) ปัจจุบัน
ด้วยเหตุนี้พระบุญชู ปุญญธโร พระธรรมจาริกในพื้นที่ได้ชักชวนเพื่อนสหธรรมิกและคณะศรัทธนา ชาวบ้าน บ้านห้วยหมาก-ลาง(ข่อบือคี) และบ้านใกล้เคียง มาร่วมกันสร้างพระธาตุนี้ขึ้น โดยนิมนต์พรพล จิตฺตสวโร วัดศรีดอนชัย จังหวัดลำพูน พร้อมด้วยคณะลูกศิษย์มาเป็นผู้นำในการก่อสร้าง
เมื่อการก่อสร้างแล้วเสร็จได้มีพิธีอันเชิญพระธาตุและสิ่งศักดิ์สิทธิ์บริเวณลุ่มน้ำห้วยหมาก-ลาง มาประดิษย์ที่องค์พระธาตุเจดีย์ ทำพิธีบรรจุธาตุ ยกฉัตรเจดีย์และทำบุญฉลองสมโภชในวันที่ 6-8 มีนาคม 2550
โดยที่องค์พระธาตุเจดีย์ได้บรรจุพระประธานเก่าในอาศรมฯ เดิม พระธาตุและโบราณวัตถุเป็นจำนวนมาก ทั้งพระพุทธรูป พระเครื่อง เครื่องเงิน เครื่องทองและเครื่องประดับต่างๆ เช่น สร้อย แหวน กำไล เป็นต้น ที่ชาวบ้านในพื้นที่นำมาถวาย จึงนับว่าพระธาตุเจดีย์ห้วยหมาก-ลาง เป็นพระธาตุที่มีความศักดิ์สิทธิ์และมีความสำคัญกับชาวบ้านในลุ่มแม่น้ำห้วยหมาก-ลาง
พระธรรมจาริกและคณะศรัทธา บ้านห้วยหมาก-ลาง (ข่อบือคี) ได้จัดงานบุญสรงน้ำพระธาตุเป็นประจำทุกปี ในวันเสาร์ สัปดาห์แรกของเดือน มีนาคม และถือเป็นประเพณีสืบต่อกันมาจนถึงปัจจุบัน
20.02.2560
by T Deksammork